ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΥ ΕΟΡΔΑΙΑΣ - Άγιος Χριστόφορος (Τρέπιστα)
Ο οικισμός Τρέπιστα βρίσκονταν ανατολικά της Πτολεμαΐδας (περίπου 5 χλμ.) σε υψόμετρο 670 μ.1 Σημαντικός οικισμός από των αρχαιοτάτων χρόνων υπήρξε στην περιοχή. «Παναγία» ονομάζονταν κατά τους Βυζαντινούς χρόνους καθώς κατά την παράδοση κατοικούσαν 9.000 άτομα. 22 χριστιανικοί ναοί υπήρχαν στη Βυζαντινή περίοδο. Αρχαία αντικείμενα και νομίσματα ανευρίσκονται σε διάφορες τοποθεσίες κατά την εκτέλεση κοινοτικών και λοιπών εργασιών2 .
Ο Α. Χαλκιόπουλος αναφέρει ότι το 1910 κατοικούσαν 300 Τούρκοι και 100 Έλληνες ενώ το 1914 στον οικισμό λειτουργούσε μια τουρκική σχολή με ένα δάσκαλο που είχε 25 μαθητές και 15 μαθήτριες. Υπήρχε μουσουλμανικό τέμενος3 . Το 1913 στην Απαρίθμηση των κατοίκων, ο οικισμός Τρέπιστα της Υποδιοίκησης Καϊλαρίων είχε 283 άνδρες και 276 γυναίκες, σύνολο 559 κατοίκους. Το 1918 γίνεται η σύσταση της κοινότητας Τρεπίστης με έδρα τον οικισμό Τρέπιστα4 .
Στην απογραφή πληθυσμού του 1920 κατοικούσαν 581 άτομα (292 άνδρες και 289 γυναίκες). Ο μουσουλμανικός πληθυσμός το 1923 ανέρχονταν σε 320 άτομα. Ήταν μικτός οικισμός μουσουλμάνων και Ελλήνων. Στην απογραφή των προσφύγων του 1923 κατεγράφησαν 104 πρόσφυγες στον οικισμό (44 άνδρες και 60 γυναίκες). Σε απογραφή των οικημάτων και στρεμμάτων των Οθωμανών το 1923, στην περιφέρεια Καϊλαρίων, βρέθηκαν στη Τρέπιστα, 65 οικήματα και 1.740 στρέμματα γης5 .
Μετά την Ανταλλαγή των Πληθυσμών το 1923, αποχώρησαν οι μουσουλμάνοι κάτοικοι του οικισμού για την Τουρκία και εγκαταστάθηκαν εδώ συνολικά μέχρι το 1928, 107 οικογένειες προσφύγων/467 άτομα σύμφωνα με τη Γ.Δ.Ε.Μ.-Ε.Α.Π. Χαρακτηρίστηκε μικτός οικισμός.
1. Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος: Μιχ. Σταματελάτου και Φωτεινής Βάμβα-Σταματελάτου, Εκδόσεις: Εκδοτική ΕΠΕ, 2006.
2. Νομαρχία Κοζάνης: «Γνωριμία με τον νομό Κοζάνης». Θεσσαλονίκη 1970.
3. Πασχάλης Βαλσαμίδης: «Τα Τουρκικά Σχολεία των Καϊλαρίων (Πτολεμαΐδας) και της περιφέρειας τους κατά το σχολικό έτος 1913-1914».
4. Με το Φ.Ε.Κ. υπ’ αριθ. 260Α της 31ης Δεκεμβρίου 1918, Περί συστάσεως κοινοτήτων στο νομό Κοζάνης στην Υποδιοίκηση Καϊλαρίων, αναγνωρίζεται: [198. Ο συνοικισμός Τρέπιστα, υπό το όνομα «Κοινότης Τρεπίστης» και έδραν τον ομώνυμον συνοικισμόν].
5. Αρχιμ. Νικηφ. Μανάδης: «Εορδαία. Ένας αιώνας». Αναφορά του υποδιοικητή Καϊλαρίων της 13.3.1923. Πρ ο σ φυγ ικοί Οικι σμοί Ε.Α.Π. σ τ η Μακ εδ ον ί α 1928 9 Κατ’ άλλους εγκαταστάθηκαν περίπου 25 οικογένειες Μικρασιατών που μιλούσαν την ελληνική και λίγοι Τραπεζούντιοι με γλώσσα τα ποντιακά
6 ,
7 . Για ονόματα μικρασιατικών οικογενειών που εγκαταστάθηκαν από το Κόλντερε Μαγνησίας στη Τρέπιστα, βλέπε: Φωτεινή Μπογιατζή-Πέκου: «Από τη γη της Μικρασίας στη γη της Εορδαίας». Πτολεμαΐδα 2022. Σελ. 131-132. Το 1927 ο οικισμός Τρέπιστα μετονομάζεται σε Άγιος Χριστόφορος8 και η κοινότητα Τρεπίστης σε κοινότητα Αγίου Χριστοφόρου.
Στην απογραφή του 1928, εκ των 704 κατοίκων οι 321 ήταν πρόσφυγες που είχαν έρθει και εγκατασταθεί μετά την Μικρασιατική Καταστροφή. Σύμφωνα με το Ονομαστικό Ευρετήριο Αγροτών Προσφύγων, στον οικισμό καταγράφηκαν το 1928, 140 δικαιούχοι «αρχηγοί οικογενειών αγροτικώς εγκατεστημένων και των μελών τοιούτων οικογενειών δικαιούχων-κατά τους ισχυρισμούς των- αποζημιώσεως εξ ανταλλαγής. (Αρ. 199181-199320)9 . Από έκθεση του Επιθεωρητή Εκπαίδευσης Εορδαίας Ι. Παπαϊωάννου, τον Δεκέμβριο του 1941, διαπιστώνεται ό,τι: ο οικισμός αποτελούνταν από 100 οικογένειες προσφύγων και 60 βουλγαρόφωνες10. Το 1997 με το πρόγραμμα «Καποδίστριας» ο οικισμός Άγιος Χριστόφορος αποσπάται από την κοινότητα Αγίου Χριστοφόρου (καταργείται) ανήκει στο Τοπικό Διαμέρισμα Αγίου Χριστοφόρου και ορίζεται έδρα του πρώην δήμου Αγίας Παρασκευής (Φ.Ε.Κ. 244Α– 04/12/1997). Από το 2011, ο οικισμός Άγιος Χριστόφορος με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» αποσπάται από το δήμο Αγίας Παρασκευής (καταργείται) και ανήκει στη Τοπική Κοινότητα Αγίου Χριστοφόρου της Δημοτικής Ενότητας Αγίας Παρασκευής του δήμου Εορδαίας με έδρα την Πτολεμαΐδα (Φ.Ε.Κ. 87Α – 07/06/2010). Ανήκει στη Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Απογραφές: 704 κάτοικοι (1928), 936 (1940), 835 (1951), 909 (1961), 838 (1971), 928 (1981), 791 (1991), 523 (2011).
ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ Ε.Α.Π. ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1928
ΛΟΥΚΑΣ Π. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΤΟΜΟΣ Β΄ ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΥ: ΕΟΡΔΑΙΑΣ – ΒΕΡΟΙΑΣ – ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ – ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ - ΣΙΝΤΙΚΗΣ ΣΕΡΡΩΝ - ΕΔΕΣΣΑΣ
