Εορδαία: To «Κοτσαγκέλ» και φέτος στην Άρδασσα

Το πατροπαράδοτο έθιμο Κοτσαγκέλ, ο ένας… δύο, οι δύο… τρείς, και ούλ εντάμαν» συνεχίζει και φέτος, τη Δευτέρα του Πάσχα, ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων Άρδασσας.

Το πρωί της ερχόμενης Δευτέρας, νέοι και νέες του χωριού, με τις παραδοσιακές ενδυμασίες τους, και τη συνοδεία οργάνων, ξεκινούν την περιπλάνηση τους στο χωριό, επισκεπτόμενοι όλα τα σπίτια. Ανταλλάσσουν ευχές και δέχονται κεράσματα, ενώ κατά την αποχώρηση τους, εντάσσεται στην ομάδα ένα μέλος από την οικογένεια, έτσι, ώστε, στο τέλος της περιδιάβασης τους στον οικισμό, να έχει προκύψει πολυπληθής παρέα, η οποία, θα προετοιμάσει την τράπεζα της αγάπης.

Στις γειτονιές, οι κάτοικοι, στρώνουν τραπέζια με παραδοσιακά εδέσματα, τσουγκρίζουν αυγά, παίρνουν και δίνουν ευχές, αραδιάζονται στο χορό. Το απόγευμα, στην πλατεία της Άρδασσας, όπου έχουν στρωθεί τα τραπέζια, κάθονται κάτοικοι και επισκέπτες, ενώ, ο κεμεντζές και το νταούλι, δίνουν το έναυσμα της διασκέδασης, με πρώτο χορό, το «Κοτσαγκέλ», όπου οι χορευτές, κρατούν σφιχτά τα χέρια τους και διακλαδίζονται στο χώρο

ΕΡΤ ΚΟΖΑΝΗΣ- ΣΥΝΤΑΞΗ: Mαίρη Κεσκιλίδου

Φωτογραφία αρχείου

Πολιτίδης Χρήστος: Το έθιμο των κουδουνοφόρων, η διαρκής παρέμβασις της Εκκλησίας στην Πολιτιστική ζωή της Εορδαίας, η στάση των θρησκόληπτων Δημοτικών αρχών και η συνέχεια της παρακμής
Το έθιμο των Κουδουνοφόρων και της αποκριάς, αυτό που μισούν οι θρησκόληπτοι που ζουν ανάμεσα μας!
Δειλά ξεπρόβαλλε και μεμονωμένα μαζί με την αποκριά, αυτή που οραματίζεται η κοινωνία της Εορδαίας, αλλά τα "καντιωτικά κατάλοιπα" συνεχίζουν να υπάρχουν και αυτά μαζί με τους πόθους των κατοίκων της περιοχής μας. Εκφραστές και ισορροπιστές αυτών ήταν όλοι οι προηγούμενοι Δήμαρχοι, με εξαίρεση τον Δήμαρχο Σπανίδη που ήταν κομμουνιστής και το Δήμαρχο Τόττη που ήταν επιχειρηματίας.
Η Εορδαία δεν μπορεί να αναπνεύσει, πάντα θα βρίσκουμε μπροστά φραγμούς από την Εκκλησία, προς επίρρωσιν αυτών δείτε τη συνέντευξη του κ. Ιωαννίδη με τις απίστευτες πιρουέτες και τις "αλλόκοτες τοποθετήσεις του. Παρά ταύτα, άθελα του ανοίγει την πόρτα που θα μπει αδίστακτα το φως, ενώ πρόθεση του ήταν το σούρουπο.
Τα είπε όλα μέσα από την ατζαμοσύνη του και την έλλειψη εμπειρίας στην πολιτική.
Βλέπετε άλλο είναι ο Λόγος στην τέχνη, στην όποια τέχνη θεωρεί ότι υπηρετεί και άλλο είναι ο πολιτικός λόγος, ο αγκυλωμένος από συμφέροντα και φατρίες.
Τα έθιμα της αποκριάς που μισεί η Εκκλησία, διότι την αμφισβητούν -έτσι το εκλαμβάνουν και έτσι κατηχούν τους πιστούς- είναι βαθιά ριζωμένα στην ψυχή και στην κουλτούρα του Λαού. Μέρος των δρώμενων της αποκριάς για τη γονιμότητα της γης είναι και αυτό με τους κουδουνοφόρους, οι οποίοι ντύνονται μάλιστα με τομάρια ζώων.
Είναι η προσπάθεια να ξυπνήσουν την εν υπνώσει γη, η οποία θα γονιμοποιηθεί μέσω της σαρκικής επαφής, του οίστρου, των δρώντων υποκειμένων της, της σύλληψης και της κυοφορίας.
Είναι απλό δεν είναι κάτι δύσκολο, για ποιο λόγο υπάρχει αυτό το μίσος από την Εκκλησία σ’ αυτά τα δρώμενα; Είναι ιστορικοί οι λόγοι. Θεέ μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε!

Ξέρετε αγαπητοί φίλοι η έννοια διαχωρισμού Εκκλησίας και Κράτους, που είναι θέμα χρόνου να υλοποιηθεί, εμπεριέχει και αυτό μέσα της.

Η προηγούμενη Αντιδήμαρχος ήτο υπερκινητική και υπερδραστήρια, είχε κάποιο θέμα επικοινωνίας όμως με την Πόλη, ο κύριος Ιωαννίδης έχει επικοινωνία με την Πόλη, αλλά είναι ράθυμος.

Αντί να τρέχουμε για να καλύψουμε το χαμένο χρόνο βαδίζουμε Ιωαννιδικά, έστω και έτσι, είναι σημαντικό και αυτό, το αναγνωρίζουμε, "ο καιρός γαρ εγγύς"!

Ελπίζουμε κύριε Αντιδήμαρχε να πάνε όλα καλά και να κρατήσουμε έστω και κουτσά την Εορδαία στην Εορδαία.

Διαβάζουμε σε άρθρο για το ιστορικό δρώμενο σε μια άλλη περιοχή της πατρίδας μας που δεν υπάρχει αυτό το  φαινόμενο με την Εκκλησιαστική σκιά ή αν υπάρχει η κοινωνία το αγνοεί.

Το έθιμο των Κουδουνοφόρων, τρόπος ζωής για τους κατοίκους του Σοχού

Από την ημέρα που γεννιούνται, οι κάτοικοι στο Σοχό Θεσσαλονίκης «δένουν» τη ζωή τους με το έθιμο των Κουδουνοφόρων. Μετά τα Θεοφάνια, μπορεί ελεύθερα, όποιος επιθυμεί, να ντυθεί με τη φορεσιά του Κουδουνοφόρου και να σεργιανίσει στους δρόμους και τις πλατείες, χωρίς να χρειαστεί να περιμένει να έρθουν οι ημέρες της Αποκριάς. Έχει παρατηρηθεί ακόμη και τον Αύγουστο νεαροί να φορούν τη στολή από δέρμα τράγου και να γυρίζουν στα μαγαζιά.

Ο Σοχός «ζει και αναπνέει» για το συγκεκριμένο δρώμενο, που μετρά τουλάχιστον 150 χρόνια ζωής στην περιοχή. Η κάθε οικογένεια έχει στην κατοχή της τουλάχιστον δύο με τρεις φορεσιές Κουδουνοφόρου, τις οποίες φροντίζει να διατηρεί σε καλή κατάσταση και να τις παραδίδει από γενιά σε γενιά. Σε κάθε σπίτι υπάρχουν και αμέτρητα κουδούνια, απαραίτητο στοιχείο για την τελική εμφάνιση.

Στη βιοτεχνία του Γιώργου Γρούσκου, στο Σοχό, εδώ και 35 χρόνια, φτιάχνονται οι κεφαλοστολές, τα χρωματικά, κωνικά, καπέλα που φορούν οι Κουδουνοφόροι και εμφανίζονται μπροστά στους επισκέπτες, κατά τη διάρκεια της Αποκριάς. Είναι το μοναδικό εργαστήριο στη Βόρεια Ελλάδα, που ασχολείται με τη δημιουργία του συγκεκριμένου τμήματος της στολής. «Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται χωρίς μεράκι και υπομονή. Και φυσικά δεν γίνονται για τα χρήματα. Το μεράκι και η αγάπη γι’ αυτό που κάνω είναι πάνω απ’ όλα και αυτό με κρατάει ακόμη εδώ», δήλωσε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Γρούσκος, καθισμένος στη ραπτομηχανή του.

Και ενώ το έθιμο «φουντώνει» το τελευταίο τριήμερο της Αποκριάς, τότε που συρρέουν και οι επισκέπτες στον Σοχό, ο κ. Γρούσκος ξεκινάει τη διαδικασία αρκετούς μήνες νωρίτερα. «Οι διαδικασίες ξεκινούν έξι με εφτά μήνες νωρίτερα, γιατί θα πρέπει να προμηθευτούμε τα ανάλογα υλικά για την κατασκευή των κεφαλοστολών και να είμαστε έτοιμοι να τις παραδώσουμε στους πελάτες. Ένα καλπάκι, όπως λέμε εμείς το συγκεκριμένο καπέλο, μπορεί να χρειαστεί να το δουλέψουμε τέσσερις με πέντε ημέρες, ίσως και παραπάνω», προσθέτει.

Η φορεσιά των Κουδουνοφόρων αποτελείται από τη στολή, παντελόνι και γιλέκο, φτιαγμένα από δέρματα τράγου, τα οποία υποδηλώνουν τον τραγόμορφο θεό Πάνα. Πάνω από τα δέρματα, δένουν στη μέση τη ντουζίνα, τα τέσσερα μεγάλα μπρούτζινα κουδούνια και ένα χάλκινο, πολύ μεγάλο, στο πίσω μέρος του κορμιού. Τα κουδούνια της ντουζίνας δεν είναι τυχαία. Πρέπει να έχουν ειδικό σχήμα και όγκο.

Στη συνέχεια, περνιέται η κόκκινη πλεχτή σάλπα και στο κεφάλι φοριέται το «καλπάκι» που φτιάχνει ο κ. Γρούσκος. Είναι μία προσωπίδα από μάλλινο μαύρο ύφασμα σε κωνικό σχήμα, ενώ στην κορυφή του κρεμιέται μια ουρά από αλεπού. Όλη η επιφάνεια είναι στολισμένη με κορδέλες και φέρει ένα είδος προσωπίδας που καλύπτει το πρόσωπο. Επίσης, είναι κεντημένος ένας σταυρός στο μέτωπο και υπάρχουν τρύπες στο στόμα, στα μάτια και στη μύτη. Ανάμεσα στη μύτη και στο στόμα υπάρχει ένα μεγάλο μουστάκι από ουρά αλόγου.

Εδώ και λίγα χρόνια, στο έθιμο του Κουδουνοφόρου παίρνουν μέρος και αρκετές γυναίκες από το Σοχό, οι οποίες ανακατεύονται στο μπουλούκι με τους άνδρες και τα μικρά παιδιά. Μια ολοκληρωμένη στολή Κουδουνοφόρου κοστίζει 

Η ιστορία του Κουδουνοφόρου

Οι Κουδουνοφόροι είναι ένα δρώμενο, που συνδέεται με την ευφορία της γης, και τελείται την περίοδο της Αποκριάς, με αποκορύφωμα το τριήμερο της Τυρινής και της Καθαρής Δευτέρας.

Έθιμο πανάρχαιο, που τα χαρακτηριστικά του φανερώνουν καθαρά κατάλοιπα των εορτών της Άνοιξης, τα οποία είχαν σχέση με τη γονιμότητα και την καρποφορία της γης. Σύμβολο αυτής της διαδικασίας της φυσικής βλάστησης θεωρείτο ο θεός Διόνυσος.

Εκείνο που καθιστά ξεχωριστό το καρναβάλι του Σοχού από άλλες τραγόμορφες μεταμφιέσεις είναι το ερωτικό στοιχείο που επικρατεί. Τα παλαιότερα -κυρίως- χρόνια, οι νέοι ντύνονταν έτσι, γιατί με τον τρόπο αυτό έβρισκαν την ευκαιρία να πλησιάσουν την κοπέλα που αγαπούσαν και να προκαλέσουν το ενδιαφέρον της.

«Το έθιμο είναι μέρος της ζωής των Σοχινών και η φορεσιά αποτελεί προσωπική φροντίδα των κατοίκων. Το έθιμο όχι απλά δεν χάνεται, αλλά φουντώνει. Ο Σοχινός συμμετέχει στη γιορτή αυτή από την ηλικία των δύο ετών έως και τα βαθιά γεράματα», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας Σοχού, Αθανάσιος Λέτσιος.

Βασικό στοιχείο της στολής του Κουδουνοφόρου είναι τα κουδούνια, τα οποία θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένο μέγεθος. Οι κάτοικοι, στην προσπάθειά τους να βρουν κουδούνια παλιάς κοπής, ταξιδεύουν συχνά στον Έβρο και τα Βαλκάνια, αναζητώντας αυτά που θα δώσουν το πιο αρμονικό αποτέλεσμα.

«Οι Σοχινοί θέλουν τα κουδούνια να είναι παλιάς κοπής, ενώ υπάρχουν σήμερα χυτήρια που βγάζουν καινούρια κουδούνια. Ωστόσο, δεν μπορούν να αποδώσουν τον ήχο των παλιών κουδουνιών. Είναι, όμως, τόσο το μεράκι των Σοχινών, που βγαίνουν σε αναζήτηση ακόμη και εκτός συνόρων, ψάχνουν σε όλα τα Βαλκάνια. Ο Σοχός είναι πάμπλουτος όσον αφορά τον αριθμό ντουζινών κουδουνιών», πρόσθεσε ο κ. Λέτσιος

Σύμφωνα με τους κατοίκους του Σοχού, στο χωριό έχουν μετρηθεί περισσότερες από 400 ντουζίνες κουδουνιών, ενώ η αναζήτησή τους συνεχίζεται, καθώς θεωρούν πως χωρίς τα κατάλληλα κουδούνια θα πάψει να υπάρχει και το έθιμο. «Ο καλός ο νοικοκύρης στο Σοχό είναι αυτός που έχει κουδούνια. Όποιος δεν έχει τον λέμε ανοικοκύρευτο», λένε χαρακτηριστικά οι ντόπιοι. 

https://ellas2.wordpress.com/2011/02/15/%CF%84%CE%BF-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%BF-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%86%CF%8C%CF%81%CF%89%CE%BD-%CF%84%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B6%CF%89%CE%AE/

Βγήκαν και φέτος οι κουδουνοφόροι της Άνοιξης. Ενα έθιμο της Βλάστης που χρόνια τώρα αναπαριστούν Βλατσιώτες που διαμένουν στην Πτολεμαΐδα. Φέτος ζώθηκαν τα κουδούνια ο Κώστας Γαλάνος και ο Νίκος Κωνσταντούλας.

Ένα παλαιό έθιμο της Βλάστης, προμήνυμα της Άνοιξης, αναβιώνουν και φέτος στην Πτολεμαΐδα, ο Κώστας Γαλάνος και ο Νίκος ο Κωνσταντούλας.

Σύμφωνα με την παράδοση  την 1η του Μάρτη μικρά παιδιά  και έφηβοι, έβγαιναν από νωρίς το πρωί στα καλντερίμια του χωριού, ζωσμένοι με τα κουδούνια, θεωρώντας, ότι ο μεταλλικός ήχος που παράγονταν  από τις κινήσεις τους, «ξυπνά» την Άνοιξη, και διώχνει τα φίδια και τους ποντικούς.

 

Οι δύο κουδουνοφόροι από τις 11:30 σήμερα το πρωί   θα περιέλθουν κεντρικές οδούς της Πτολεμαΐδας, στέλνοντας στους κατοίκους το μήνυμα έλευσης  της ομορφότερης εποχής του έτους, της χαράς, της αναγέννησης της φύσης  

 ΕΡΤ ΚΟΖΑΝΗΣ- ΣΥΝΤΑΞΗ: Mαίρη Κεσκιλίδου

Σύσκεψη με αντικείμενο την πολιτική προστασία στο Δήμο Εορδαίας με τους Προέδρους των Κοινοτήτων
Σύσκεψη με τους Προέδρους των Κοινοτήτων του Δήμου Εορδαίας με αντικείμενο την πολιτική προστασία, πραγματοποιήθηκε σήμερα Πέμπτη 29 Φεβρουαρίου 2024, με
πρωτοβουλία του Δημάρχου Παναγιώτη Πλακεντά και του Αντιδημάρχου Πολιτικής Προστασίας, Κλιματικής Αλλαγής Εποπτείας Δημοτικής Αστυνομίας, Γιώργου
Καραΐσκου.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν η Προϊσταμένη Τμήματος Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας Δήμου Εορδαίας Ευτέρπη Δεληγεώργη, η γραμματέας Πολιτικής
Προστασίας του Δήμου Πέπη Διρχαλίδου και εκπρόσωποι της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, και συγκεκριμένα ο Διοικητής Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Π.Ε. Κοζάνης
Πύραρχος Γκίκας Καμπουρίδης και ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Πτολεμαΐδας Βασίλειος Ζιώγου.
Στην εισήγησή του ο Αντιδήμαρχος κ. Καραΐσκος τόνισε τον καθοριστικό ρόλο των προέδρων των Κοινοτήτων αναφορικά με την προστασία των κατοίκων των χωριών και των τοπικών κοινωνικών ομάδων, είτε πρόκειται για φυσικά φαινόμενα, π.χ. πλημμύρες και κακοκαιρία, είτε για πυρκαγιές, και συνέστησε να βρίσκονται σε ετοιμότητα και διαρκή επικοινωνία με το Δήμο και το αρμόδιο Τμήμα Πολιτικής Προστασίας και τις αρμόδιες αρχές, αλλά και να υποδείξουν εάν απαιτούνται αντίστοιχες υποδομές που θα συμβάλλουν στο έργο της πολιτικής προστασίας.
Την ανάγκη ενημέρωσης των τοπικών κοινωνιών αναφορικά με ζητήματα πολιτικής προστασίας, την απαγόρευση λειτουργίας χωματερών και τον υποχρεωτικό καθαρισμό των οικοπέδων από χόρτα και σκουπίδια, επισήμανε η Προϊσταμένη Πολιτικής
Προστασίας κ. Δεληγεώργη, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα ότι θα πρέπει οι Πρόεδροι να ενημερώνουν την αρμόδια υπηρεσία για απαιτούμενες παρεμβάσεις, εάν δηλαδή χρειάζεται καθαρισμός ρεμάτων για την αποφυγή πλημμυρών ή τη δημιουργία ζωνών
πυρασφάλειας για την αποτροπή επέκτασης δασικών πυρκαγιών.
Δεν μπορεί το πυροσβεστικό σώμα να σταθεί μόνο του και να μπορέσει να ανταπεξέλθει στο ρόλο του, χρειάζεται την απόλυτη συμπαράστασή σας και των τοπικών κοινωνιών, ανέφερε απευθυνόμενος προς του προέδρους ο Διοικητής
Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Π.Ε. Κοζάνης, ο οποίος δήλωσε μάλιστα ότι θα επισκεφθεί όλα τα χωριά και θα έχει επαφή με τους Προέδρους και τα Τοπικά συμβούλια. Τόσο ο
ίδιος όσο και ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Πτολεμαΐδας αναφέρθηκαν στην αυστηροποίηση αντίστοιχων αδικημάτων με το νέο ποινικό κώδικα, καθώς η εξ
αμελείας πρόκληση δασικής πυρκαγιάς μετατρέπεται σε ποινικό αδίκημα ανάλογα με την έκταση και τις συνέπειες, που επισύρει φυλάκιση και μεγάλα χρηματικά πρόστιμα.

Εἷς Συυμπολίτης μας  έστειλε τη φωτογραφία με το σχόλιο για τη Δημοτική Αρχή "εδώ τα δένδρα ρημάξανε, τα κολωνάκια θα δώσουν σημασία

Η θεματική είναι: Η Αρπαγή της Περσεφόνης απ' τον Πλούτωνα (Ελευσίνια μυστήρια ) - Ptolemais-post

Αυτή η αμφίεσις των υποκειμένων στο θεατρικό δρώμενο, που κατά τη γνώμη μου πρόκειται περί αλλοίωσης, πρόεκυψε ως εξαναγκασμός των Συλλογικοτήτων, έμμεσα ή άμεσα από την ηγεσία της Εκκλησιάς, η οποία αισθανόμενη ανασφάλεια και μη μπορώντας να καταπνίξει το έθιμο το αλλοίωσε! Από τα δέρματα, τα κουδούνια, τους σάτυρους, περάσαμε στις φουστανέλες και τις περικεφαλαίες. Και επίσης χάθηκε και απαγγελία με τους αυτοσχεδιασμούς και τις ανταποκρίσεις.

Πρόκειται για βάναυση αλλοίωση του εθίμου, μέσω εξαναγκασμού, έχουμε την επιβολή του άκρατου συντηρητισμού επί πατροπαράδοτης κληρονομιάς και επί της ουσίας μια αρχαίας παράδοσης με ήθη και έθιμα.

Οφείλουμε να επιστρέψουμε στο αρχικό έθιμο, διότι κανείς δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς γίνεται, αν αποκοπεί από τις αρχαίες καταβολές του θα παραμείνει μετέωρο, ασυνάρτητο και ακαταλαβίστικο, δηλαδή αυτό που βλέπουμε.

Ασφαλώς να κρατήσουμε και την πανβαλκανική αμφίεση της φουστανέλας που δεν έχει σχέση με τον Πόντο.  Το κεντρικό μόρφωμα της αισθητικής των μετεχόντων πρέπει να επιστρέψει στην παράδοση.

Είναι λάθος αυτό που γίνεται.

Οι Ποντιακοί Σύλλογοι φέρουν ευθύνη.

Υ.Γ.

Το κλειδί σ' αυτό το γρίφο είναι η ανάρτηση του Παντελή Μελανοφρύδη

"Ας φορέσουν και οι Μωμόγεροι φουστανέλλαν.

Προτιμώτερον χιλιάκις από τα ανυπόφορα κουρέλια και τα εκκωφαντικά κουδούνια, και από τον διάλογον που εγίνετο συνήθως εις την τουρκικήν γλώσσαν. Οι νέοι Μωμόγεροι έγιναν ποντιομακεδονικοί και θα επικρατήσουν αναμφιβόλως, διότι αρέσουν εις όλους".

Η.Π. Μελανοφρύδης