Ο Λάζαρος Τσαβδαρίδης μας εξηγεί γιατί επέλεξε να επιστρέψει στη γενέτειρά του.
Απαλλαγμένη πια από τους ρύπους των ορυχείων και των εργοστασίων, η Πτολεμαΐδα να προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της σε μια νέα περίοδο δόξας ή πτώσης.
Μένω στην Πτολεμαΐδα, τη δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Δυτικής Μακεδονίας και πάλαι ποτέ πρωτεύουσα πόλη στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και ενεργειακό κέντρο της Ελλάδας. Σε μια πόλη όπου σ’ αυτήν και την ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Εορδαίας εγκαταστάθηκαν Πόντιοι, Μικρασιάτες, Θρακιώτες και άλλοι πρόσφυγες και φιλοξενήθηκε εργατικό δυναμικό απ’ όλη την Ελλάδα, που δούλευε στην εξόρυξη του λιγνίτη και στην παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος. Η πόλη έχει το όνομα του στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Πτολεμαίου του Λάγου, αν και προηγουμένως ονομαζόταν Καϊλάρια, από την τουρκική λέξη «καϊλάρ» που σημαίνει λάσπες.
Η κοιλάδα της Εορδαίας, εύφορη και με πλούτο κρυμμένο στο υπέδαφός της, περιβάλλεται από τα βουνά του Άσκιου και του Βερμίου, δημιουργώντας ένα οροπέδιο με εξαιρετικές κλιματικές συνθήκες, τόσο καλές ώστε να φιλοξενεί στις παρυφές των βουνών σανατόρια και θεραπευτήρια.
Πρόκειται για τη γενέτειρά μου και, εκτός του διαστήματος που έλειψα λόγω σπουδών, προσωπικών αναζητήσεων και δουλειάς, αυτός είναι ο τόπος διαμονής μου.
Είναι μια πόλη που συνδυάζει την προσφορά υπηρεσιών και την κοινωνική ζωή που μπορεί κάποιος να βρει σε μια μεγαλούπολη με τις αρετές μια τυπικής επαρχιακής πόλης, χωρίς να νιώθει απομονωμένος από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Ήταν μια συνειδητή επιλογή η μόνιμη επιστροφή μου λόγω του γεγονότος ότι ανακάλυψα σχετικά νωρίς πως δεν μου πηγαίνουν καθόλου οι γρήγοροι ρυθμοί και η αγχωτική ζωή σε μεγάλη πόλη. Ως παιδί της επαρχίας, μαθημένο σε χαλαρότερους και πιο διαχειρίσιμους καθημερινούς ρυθμούς, η προσαρμογή μου στα μεγάλα αστικά κέντρα ήταν μεν επιτυχημένη, αλλά ένιωθα ότι αναλωνόμουν σε ανούσιες καθημερινές συνήθειες, όπως οι μετακινήσεις.
Αξίζει μια βόλτα στα χωριά της ευρύτερης περιοχής του δήμου Εορδαίας, όπως η Βλάστη.
Η εργασία μου στο Δημοτικό Ωδείο της πόλης ως καθηγητή και σήμερα ως καλλιτεχνικού διευθυντή, το γεγονός ότι θα μπορούσα να εργάζομαι εξ αποστάσεως (προτού γίνει μόδα) ως συνθέτης και ενορχηστρωτής αλλά και το ότι ήθελα να δημιουργήσω την οικογένειά μου στο διαχειρίσιμο συναισθηματικά και οικονομικά περιβάλλον μιας σχετικά μεγάλης επαρχιακής πόλης έπαιξαν επίσης πολύ σημαντικό ρόλο τους στο να παραμείνω.
Συνήθως, για να καθαρίσω το μυαλό μου, περπατώ στο κέντρο της πόλης, στους μεγάλους πεζοδρόμους με τα εμπορικά μαγαζιά και τα καφέ. Μπορεί να ακούγεται αταίριαστο με την κίνηση, τον κόσμο, τις φωνές, τις μυρωδιές και τη συνάντηση με λιγότερο ή περισσότερο γνωστούς το να προσπαθήσεις να καθαρίσεις το μυαλό σου. Για μένα όμως λειτουργεί ευεργετικά το να μπορώ να απολαμβάνω την πόλη μου και κυρίως τους ανθρώπους της, τριγυρνώντας ανάμεσά τους, με ξεκουράζει ψυχολογικά.
Επίσης, πηγαίνω συχνά στο Πάρκο Εκτάκτων Αναγκών, μια πολύ μεγάλη έκταση που αρχικά σχεδιάστηκε με αφορμή τον μεγάλο σεισμό του 1995 που έπληξε την περιοχή για να φιλοξενεί, σε περίπτωση σεισμού ή καταστροφής, όσους το έχουν ανάγκη. Ωστόσο, σήμερα αποτελεί έναν χώρο πρασίνου με διαδρομές για ήσυχους περιπάτους και για πολιτιστικές εκδηλώσεις στο θεατράκι που κρύβεται ανάμεσα στις πρασιές και τα δέντρα του. Παρά το ανορθόδοξο για πάρκο όνομά του, αποτελεί σημείο συνάντησης όσων θέλουν μια άμεση επαφή με τη φύση και την άθληση ή να ηρεμήσουν.
Για να πάρει αμέσως μια ιδέα της πόλης, θα ανέβαζα έναν επισκέπτη σε κάποιον λόφο τριγύρω, ίσως στο Κουρί ή ακόμη και στο νοσοκομείο της πόλης, και από εκεί θα του έδειχνα τον κάμπο, που έχει πληγές και είναι σκαμμένος πολύ, στο βάθος τα κουφάρια του ΑΗΣ Πτολεμαΐδας και την ΑΕΒΑΛ (λιπάσματα), δύο από τα πολλά εργοστάσια που συνεισέφεραν στην ανάπτυξη της χώρας (όχι χωρίς κόστος), και την ολοκαίνουργια (αλλά προς κατάργηση) 5η Μονάδα της Πτολεμαΐδας – στη μέση στέκει η πόλη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα απομεινάρια της βιομηχανικής ιστορίας της πόλης, τα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος, τα εγκαταλελειμμένα πεδία στα ορυχεία και τα μηχανήματα
Απαλλαγμένη πια από τους ρύπους των ορυχείων και των εργοστασίων, προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της σε μια νέα περίοδο δόξας ή πτώσης. Αυτή η αντιθετική εικόνα της φύσης που επανακάμπτει και της προηγούμενης χωρίς φραγμό εκμετάλλευσής της είναι αποκαλυπτική.
Αξίζει, επίσης, μια βόλτα στα χωριά της ευρύτερης περιοχής του δήμου Εορδαίας, όπως η Βλάστη, στα χωριά του Μουρικίου με τα πετρόχτιστα αρχοντικά, που αποτελούν σπάνια δείγματα μακεδονικής αρχιτεκτονικής, στις παραδοσιακές βρύσες και στον Ναό του Αγίου Μηνά με τον γενουατικό πύργο του και τη βυζαντινή του οχύρωση.
Προτείνω να δοκιμάσετε οπωσδήποτε τον παραδοσιακό γύρο με λαγάνα, γευστικό ορόσημο της πόλης, τσίπουρο με γλυκάνισο ή χωρίς, μανούρι Βλάστης και άλλα τυροκομικά προϊόντα, το ντόπιο μέλι και τα αρωματικά βότανα που βρίσκονται σε αφθονία. Επίσης τους μεζέδες και τα φαγητά των Ποντίων, των Μικρασιατών και των Θρακιωτών και τα γλυκά κουταλιού των ντόπιων παραγωγών.
Η Πτολεμαΐδα είναι μια σύγχρονη βιομηχανική εργατούπολη που στην ουσία άρχισε να χτίζεται και να επεκτείνεται τα τελευταία εξήντα χρόνια. Παρ' όλα αυτά, το παρελθόν είναι ορατό στα αρχιτεκτονικά στοιχεία: στο λίθινο υδραγωγείο του 1930, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, στο Ιστορικό Πέτρινο Δημοτικό Σχολείο στο κέντρο της πόλης που βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία αλλά και στο κτίριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού. Λίγο πιο έξω από την πόλη βρίσκεται το μοναδικής πολυχρωμίας και ενδιαφέροντος σπήλαιο της Ερμακιάς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα απομεινάρια της βιομηχανικής ιστορίας της πόλης, τα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος, τα εγκαταλελειμμένα πεδία στα ορυχεία και τα μηχανήματα εξόρυξης.
Η βαριά βιομηχανική εκμετάλλευση της περιοχής δημιούργησε τις ιδανικές συνθήκες ώστε να αποτελέσει εξαιρετικό σκηνικό για τα γυρίσματα ταινιών είτε οικολογικού, είτε υπαρξιακού, είτε ποιητικού ενδιαφέροντος. Οι δημιουργοί είχαν στη διάθεσή τους ένα ολόκληρο οροπέδιο που θα μπορούσαν να κινηματογραφήσουν, και όχι μόνο. Ολόκληρα χωριά της περιοχής που απαλλοτριώθηκαν λόγω της επέκτασης των ορυχείων και άφησαν πίσω τους ίχνη της προηγούμενης ζωής τους είναι πηγή έμπνευσης για κάθε κινηματογραφιστή.
Ολόκληρα χωριά της περιοχής που απαλλοτριώθηκαν λόγω της επέκτασης των ορυχείων και άφησαν πίσω τους ίχνη της προηγούμενης ζωής τους είναι πηγή έμπνευσης για κάθε
Δεν είναι πολύ γνωστά στο ευρύ κοινό τα ιδιαίτερα προϊόντα πολιτισμού που παράγονται στην περιοχή. Πολιτιστικοί σύλλογοι, θεατρικές ομάδες, το Δημοτικό Ωδείο, το Μουσικό Σχολείο και δεκάδες καλλιτέχνες και δημιουργοί που ζουν και εργάζονται στην περιοχή προσφέρουν καθ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς το αποτέλεσμα του κόπου και της δημιουργίας τους, ορισμένοι με σπουδαία υπερτοπικά χαρακτηριστικά. Η ίδια η πόλη και η περιοχή έχει την ευκαιρία να απολαμβάνει αυτά τα πολιτιστικά αγαθά. Το μικρό αυτό μυστικό περιμένει και αξίζει να αποκαλυφθεί και στους επισκέπτες της.
Αγαπημένη συνήθεια το καλοκαίρι αποτελεί μια δροσερή βόλτα στο δάσος με τις βελανιδιές της Άρδασσας, με μια στάση στον παραδοσιακό νερόμυλο του χωριού. Όσον αφορά τη χειμερινή σεζόν, να πούμε αρχικά πως στην Πτολεμαΐδα έχει καταγραφεί η χαμηλότερη θερμοκρασία στην Ελλάδα. Με ζεστά ρούχα, μια νυχτερινή βόλτα στους χιονισμένους δρόμους και πεζοδρόμους της πόλης είναι μαγική εμπειρία. Στο τέλος της διαδρομής ταιριάζει κόκκινο κρασί και εκλεκτοί μεζέδες, για ζεστασιά.
Πιστεύω πως η Πτολεμαΐδα μπορεί να αποτελέσει έναν ωραίο προορισμό για κάποιον που δεν θέλει να ζήσει στην Αθήνα. Είναι μια πόλη που συνδυάζει την προσφορά υπηρεσιών και την κοινωνική ζωή που μπορεί κάποιος να βρει σε μια μεγαλούπολη με τις αρετές μιας τυπικής επαρχιακής πόλης, χωρίς να νιώθει απομονωμένος από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Ο τόπος μου, η Πτολεμαΐδα | LiFO
